EN
عملیات استحکام‌بخشی و مرمت

مسجد صفی

مکان: شهرستان رشت، استان گیلان

کارفرما: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی

طراحی مرمت: مهندسان مشاور عمارت خورشید

اجرای عملیات مرمت: شرکت مهندسی صاحب آباد پرتو

نظارت: اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان

مدیر پروژه: سید وحید افصحی

سرپرست کارگاه: مهدی ماهوتیان

مرمت تزئینات: داوود اسد‌اله‌وش عالی، مهدی مداحی گیوی

تاسیسات الکترونیکی: حامد پرهام، امین کریمی نیا

تاسیسات مکانیکی: نیما طالبی

کنترل پروژه: محمد شیشه‌چی‌ها، مهسا لاجوردی

آلبوم تصاویر بعد از مرمت
مقایسه وضعیت بنا قبل و بعد از مرمت
توضیحات

مسجد صفی (شهیدیه) یا مسجد سفید، از قدیمی‌ترین مساجد تاریخی شهر رشت میباشد که در مجاورت بازار قدیمی شهر قرار دارد. تاریخ بنای اولیه این مسجد دقیقا روشن نیست. برخی احداث آن را به شیخ صفی الدین اردبیلی نسبت می‌دهند و روایت دیگر، آن را محل شهادت محمد باقر میرزا ملقب به صفی الدین میرزا، پسر شاه عباس دانسته و انتخاب نام شهیدیه را به همین منظور ذکر می‌کنند. مطالعات باستان‌شناسی نشان میدهد؛ بنا بر روی گورستانی تاریخی متعلق به قرون میانی دوره اسلامی احداث شده است. اهمیت مذهبی مسجد در نزد ساکنان شهر، سبب تداوم بهره‌گیری از عرصه داخلی و محوطه پیرامون آن در قالب گورستانی متبرک تا دوره معاصر شده است.
بنای اولیه مسجد در اوایل دوره پهلوی اول، تحت نظر آیت‌الله حاج سید محمد تقی رودباری از عالمان زاهد و وارسته که قریب به ۳۰ سال (از ۱۲۹۰ تا ۱۳۱۹ شمسی) امامت مسجد صفی را عهده دار بودند و توسط حاج اسماعیل جبارزاده (معروف به جبار اٌف) با مبلغ ۴۰۰ تومان آن روز، تجدید بنا شد و بقیه هزینه ساختمان تحت اشراف حاج سید محمد تقی رودباری با کمک خیرین نیکوکار و به همت مرحوم سمسار باشی تامین گردید. به استناد تاریخ درج شده در کاشی داخل محراب، بازسازی تزئینات مسجد نیز توسط حاج یوسف کاشی ساز و به تاریخ ۱۳۴۴ه. ق   (۱۳۰۵ه. ش) صورت گرفته است. از قسمت‌های تاریخی این مسجد میتوان به مناره قدیمی، دیواره محراب، دو ستون شبستان اصلی، کاشی کاری کف شبستان، محراب و حاشیه قرنیز دیوارها و همچنین چاه قدیمی منسوب به چاه صاحب الزمان (ع) اشاره نمود.
تغییرات گسترده بنا در طول چند دهه اخیر و الحاقات غیرفنی به بنا (ایجاد شبستان زنانه، توسعه سرویس‌های بهداشتی و…) سبب ناخوانایی بخش‌های تاریخی بنا شده بود. از سوی دیگر، بروز آسیب‌های سازه‌ای (تحت تاثیر الحاقات معاصر) و تاثیر فزآینده عوامل فرساینده بویژه نزولات جوی و رطوبت اشباع در بستر استقرار بنا، وضعیت این مسجد تاریخی را تحت‌الشعاع قرار داده بود.
در سال ۱۳۹۶ و با درک ارزش‌های بنا و لزوم حفاظت از میراث تاریخی و مذهبی شهر توسط نهادهای موثر (بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، سازمان برنامه و بودجه و اداره کل میراث استان گیلان) طراحی مرمت این بنا به مهندسان مشاور عمارت خورشید واگذار شد. با اولویت‌دهی طراحان به ساختار اصیل بنا و آزادسازی بخش‌های تاریخی و نیز پاسخگویی به نیازهای کاربران امروزی، طرح مرمت مسجد تهیه و به تصویب کارشناسان میراث فرهنگی کشور رسید.
در بهمن سال ۱۳۹۸، عملیات اجرایی ساماندهی و مرمت مسجد صفی توسط شرکت مهندسی صاحب‌آباد پرتو، آغاز گردید. در طی دو سال، با تخریب بخش‌های الحاقی معاصر و آزادسازی ساختارهای تاریخی (و بویژه مناره آجری بنا)، ساختار اولیه مسجد رخ نشان داد. در همین مدت، دیوارها و عناصر باربر، با بهره‌گیری از تکنولوژی سازگار مورد استحکام‌بخشی قرار گرفته و سازه خرپای چوبی تقویت شد. با انتقال شبستان زنانه به بخش فوقانی ضلع شرقی، امکان حذف مداخلات دهه ۷۰ شمسی فراهم شد. از سوی دیگر با اندودبرداری از جداره‌های سیمانی بنا، لایه آجری بنا احیا و بصورت دقیق مرمت گردید. در فضای داخلی نیز، کاشی‌کاری‌ها، تزئینات گچی که زیر اندودهای گچی و پلاستر قرار گرفته بودند، با روش‌های اصولی و کارآمد مورد پاکسازی و مرمت واقع شده و بخش‌های از دست رفته آنها، با نمونه‌های ساده‌تر، تثبیت شد. با اتمام عملیات اجرایی و تجهیز بنا به سیستم‌های تاسیساتی نوین، کاربری بنا بعد از دو سال وقف در شهریور ۱۴۰۰، از سر گرفته شد.

محل پروژه در نقشه

عملیات استحکام‌بخشی و مرمت جامع مسجد صفی
عملیات استحکام‌بخشی و مرمت جامع مسجد صفی